Du lịch cửa lò những ngày trời yên biển lặng thì tàu ra khơi trở về bao giờ tôm cá cũng đầy ắp khoang. Cá nhiều thì phu phụ , con cái ai cũng bận rộn , nào là đem ra chợ bán , thứ thì luộc để phơi , thứ thì nướng để nhập về các chợ Đô Lương , Thanh Chương , Anh Sơn…
chúng ta vào nhà ngư gia Mai Văn Hải. Tiếp chúng ta trong căn nhà nhỏ bé , chị Nguyễn Thị Bảy , vợ anh Hải bấy chừ đang dở tay đan nốt tấm lưới kịp cho chồng đi biển chiều nay. Câu chuyện của chị Bảy cũng là câu chuyện của bao nhiêu người đàn bà làng biển Nghi Thuỷ này…
Bao đời nay , dẫu vất vả , nhưng ngư gia nơi đầy vẫn gắn bó với biển. Mọi người ở đây đều biết khi trong nhà không còn hạt gạo , đồng bạc , thì chính biển bao dung cho họ cuộc sống. Biển chưa chối từ ai mưu sinh bao giờ. Bởi thế , những ngư gia làng chài lớn lên đều biết bám biển để mà sinh tồn , tất cả đều nước phụ thuộc vào con cá , đều chờ đợi từ phía biển.
Không chỉ vợ chờ chồng , con chờ cha , mà bà con , làng mạc , người làng mạc , người bán cá… đều chờ. Tất thảy đều chờ con cá từ biển về thì mới “lên” được. “ Đang mùa được cá thì phải nguy cấp tranh thủ ra khơi để chớp dịp , chứ ngày biển động thì phu phụ , con cái mới quây quần ở nhà thôi” , anh Hải tiếp kiến. Đội tàu của anh cứ đi 5 ngày thì lại về một lần , mỗi lần cũng được 2-3 tấn cá. Trừ phí tổn lãi khoảng 3-5 triệu đồng một chuyến. Mỗi lần ra khơi , anh em dong thuyền chạy một mạch ra đến Vịnh Bắc Bộ để thả dã kéo cá. Giữa biển trời mênh mông , cả đoàn kéo cá lên , phân loại cá , đập đá , ướp cá , quay máy , lại thả dã , kéo cho mỏi rời cả tay… Cứ thế liền tay cho đến khi tàu đầy cá mới về.
Khách sạn cửa lò bấy chừ đã quá trưa , tiếng gọi nhau í ới của những người mẹ , người vợ , của những ngư gia làng chài hẹn nhau đi biển râm ran. Bước chân của họ nhộn nhịp đi về phía bến. Họ đem theo những thứ cần thiết cho chuyến ra khơi , bắt đầu một chuyến đánh bồi hoàn ngày như bao đời nay.
Tại cái nơi trên bến dưới thuyền ấy chúng ta đã được chứng kiến những đoàn thuyền tăng tả nối đuôi nhau ra khơi. Tàu đi rồi , âu lo đằm sâu trong người ở lại. Chúng ta nhận ra cái vẻ đó khi nhìn vào ánh mắt của người vợ , người mẹ dõi theo chồng , theo con. Chừng ấy tháng năm qua , những người đàn bà “lấy chồng nghề biển” nơi đây đều đứng trên bến cá , mắt dõi khơi xa tìm bóng những con thuyền mang theo người con trai họ thương yêu nhất. Tặng đến khi dáng người chồng chỉ còn là chấm nhỏ giữa biển khơi , họ mới quay lưng trở về nhà. Thế mới biết , cuộc sống của họ , Đơn thuần , chân chất , có tính chất đi vào chiều sâu và cũng tràn trề tình làng nghĩa xóm.
Lúc này khoảng hai đến ba giờ chiều , cách đó không xa là bến lạch cạn , nơi dành cho những ngư gia thuyền nhỏ đi lộng trong ngày , sáng đi chiều về. Có lẽ cũng đến vài chục con tàu đang tăng tả tìm lối vào bến. Cá được tăng tả đưa lên bờ. Nào mực , nào tôm , cá nục , cá xóc…. Tất thảy tươi rói quẫy trong niềm vui hân hoan được mùa biển. Giờ đây chúng ta đã hiểu được tại sao nghề biển lại cuốn hút bao nhiêu đời người , đậm đà gắn bó với những thanh âm lao xao , hương vị tanh nồng từ biển.
Biển cho ngư gia làng chài Nghi Thuỷ cuộc sống ấm no nhưng cũng luôn thử thách họ bằng những hiểm nguy rình rập trong những chuyến ra khơi. Biết bao nhiêu giọt nước mắt vỡ oà đã rơi trong niềm vui khi gặp lại sức thân và cả trong nỗi đau đớn khi người chồng , người cha , người nhà của họ trọn đời ngoài biển cả. Ở làng chài nhỏ bé này đã có nhiều gia đình mất đi hai đến ba người vì đi biển. Biết bao nhiêu bãi cát đã hằn lên vết tay cào xé của người đi khơi xa vĩnh viễn không về? Và có xiết bao người đàn bà của xóm chài này đã từng ngồi hoá đá trước biển khơi trong nỗi đau khôn cùng của ngày biển động.
Nhưng qua đau thương họ vẫn niềm tin biển bỉ vào cuộc sống. Những cơn bão biển , hay giông bão cuộc thế chẳng thể nào đánh gục được những con người rắn rỏi , vững vàng ấy , chính họ đã làm nên diện mạo của một Nghi Thủy phát triển hôm nay.
Thế nhưng , chúng ta không muốn gọi Nghi Thủy là một quê biển , hay làng biển , làng chài nữa. Bởi bây chừ nó như một đứa con hoang dại tự bao giờ đã lớn lên , trưởng thành. Ở đây , đã có sự phồn vinh , năng động của một đô thị biển đang được định ảnh càng ngày càng rõ nét.
Hôm nay đã có những ngư gia giỏi dang , dám nghĩ , dám làm. Những con tàu công suất lớn được thay dần những con thuyền nhỏ. Từ những con cá bắt được của cái nghề truyền thống ông cha để lại , họ đã mang lại cuộc sống ấm no , có của ăn của để cho nhiều nghề khác.
Trong cuộc chuyện trò với chúng ta , ông Dương Ngọc Xô , chú tâm UBND phường Nghi Thủy , Cửa Lò cho biết: Trước kia , Nghi Thủy cũng nghèo , như bao làng chài ở mảnh đất miền Trung nắng gió khác. Tặng đến thời kỳ canh tân , xóa bỏ bao cấp , hợp tác xã tập kết , thì Nghi Thủy trong buổi đầu bước ra nền kinh tế thị trường lại bỡ ngỡ , bước đi lò dò. Địa ngục dân trở về vẫn làm nghề truyền thống đi vây mực , vây cá , vây moi… manh mún nhỏ lẻ , mạnh ai nấy làm. Và nếu cứ tiếp kiến như thế , thì thiên thu Nghi Thủy vẫn mãi là một làng chài bé nhỏ , cuộc sống ngư gia cập kênh theo con sóng.
Tuy nhiên , Nghi Thủy cũng chẳng thể bỏ nghề cá , chẳng thể bỏ biển , mà đó vẫn , đang và sẽ là nghề trọng điểm , là thế mạnh lớn nhất. Chỉ có từ nghề cá mới làm động lực để phát triển được nghề khác , như một đầu máy kéo theo các toa tàu còn lại. Biển được là được tất cả , mất nghề biển là mất tất cả. Ví như vậy , phải bỏ dần cách làm ăn nhỏ lẻ , cập kênh , phập phù… truyền thống , phải vươn khơi , phải đánh bắt xa bờ. Từ nghề cá , mà phát triển ra các nghề service - thương mai du lịch. Một người đi biển , sẽ kéo theo nhiều người lao động khác: bán buôn , chế biến thực phẩm , service du lịch… Cho đến bây chừ , Nghi Thủy vẫn không là nơi phát triển du lịch trọng điểm của Cửa Lò , Đại khái không có nhà hàng , khách sạn… Nhưng nơi đây có 2 chợ thuỷ sản lớn nhất của Cửa Lò , và hàng trăm kinh tiêu bán thuỷ sản khác. Hiện nay , Nghi Thủy có khoảng 170 tàu bè , trong đó khoảng 39 tàu lớn , từ 300 – 500 mã lực. Sản lượng 6 tháng đầu năm 2014 là 5000 tấn , đạt 88% kế hoạch đề ra trong năm.
bây giờ , quốc gia có chính sách tương trợ vốn cho ngư gia đóng tàu lớn ra khơi. Trong thời gian tới , Nghi Thủy dự trù sẽ làm thí nghiệm 3 tàu vỏ sắt công suất lớn , ông Xô cho biết
Dân Nghi Thủy năng động , nhạy bén , đó là lợi thế và động lực rất lớn cho mảnh đất càng ngày càng phát triển đi lên. “Nhìn các nơi khác , họ cũng có biển , cũng có tài nguyên như thế , tại sao họ làm được mà mình không làm được? Sự tình ở đây là phải đầu tư. Có tàu lớn , nhưng hàng ngũ lao động cũng phải được nâng cao , ngư gia không chỉ cần kinh nghiệm sóng nước của ông cha để lại , mà cần có kỹ thuật mới. Chúng ta đang mở lớp đào tạo thuyển trưởng , thuyền máy , thuyền viên… Đưa học viên đi tham quan học tập các mô hình khác ở Quỳnh Lưu , Diễn Châu; đào tạo quản lý xa bờ. Có như thế chúng ta mới vững vàng ra khơi , đảm bảo không có các mối nguy hiểm hoặc rủi ro , sản lượng đánh bắt cũng như chất lượng sản phẩm” , ông Dương Ngọc Xô chia sẻ.
Bên cạnh đó , Nghi Thủy cũng đang chú trọng nâng cấp sang sửa , mở mang cảng cá để thuận lợi cho tàu neo đậu khi cập cảng tải hàng , tránh trú bão. Quy hoạch chợ thuỷ sản , quản lý du lịch đảo Lan Châu , đảo Song Ngư.
Trong lịch trình du lịch về với Cửa Lò , có làng cổ Mai Bảng , Nghi Thủy đặc thù cho làng biển truyền thống , có thêm điểm đến là chợ thuỷ sản nhộn nhịp bữa nay , để du khách thăm quan , và mua bán. Với cá , tôm , cua , mực… đang tươi rói; các thực phẩm nước mắm , ruốc chua , ruốc mặn gia truyền có vẻ đan au được làm rất kỳ công lênh từ nguyên liệu gạo hoặc ngô xay nhỏ , ớt tươi chạt nhỏ , mật mía , muối và con tép biển.
Cái làng chài ven
Cửa Lò hoang sơ ngày ấy , chỉ mới hơn hai chục năm trôi qua , đã vươn vai đứng dậy như Phù Đổng , để tạo nên vị thế mới cho mình. Ở đây , ngoài vẻ đẹp của một hải phận đậm đà sóng gió , Nghi Thuỷ như một viên ngọc thiên nhiên đầy sức hút giữa biển xanh mà từ cổ xưa , vua Bảo Đại đã từng đến vùng đất này và dừng lại chọn làm nơi nghỉ dưỡng.